[NAVIGARE NECESSE EST, VIVERE NON EST NECESSE… W ślad za słynną sentencją wypowiedzianą przez Pompejusza wchodzącego na statek, która mówi, że “Żeglarstwo jest rzeczą konieczną, życie nie jest(…)” chcemy dziś przybliżyć zasady stosowania i rodzaje Konosamentów, czyli morskich listów przewozowych.
Każdy rodzaj transportu posiada inny list przewozowy…
O tym już na naszym blogu pisaliśmy listy przewozowe w transporcie międzynarodowym.
List przewozowy w transporcie morskim to Konosament (Bill of Lading, B/L, BoL). Odróżnia się on od innych listów przewozowych przede wszystkim tym, że stanowi papier wartościowy. W efekcie każdy, kto przedstawi Konosament może przejąć towar w nim zawarty i nim dysponować a sam dokument może być przedmiotem transakcji handlowych sprzedaży i kupna. Stąd też wynika ważna zasada, że nie ma możliwości wydania duplikatu konosamentu a w przypadku jego zagubienia wydanie towaru zostanie wstrzymane do momentu dostarczenia oryginału…
…Konosament wystawia się bowiem w kilku oryginałach (egzemplarzach)…
… zwykle oryginałów jest trzy 1/3, 2/3 i 3/3 a do odbioru towaru wystarcza okazanie egzemplarza 2/3. Oprócz oryginałów sporządza się również kopie, które jednak nie upoważniają do dysponowania ładunkiem, lecz służą jedynie do użytku wewnętrznego importerów i eksporterów. Ilość kopii nie jest z góry ustalona, ale zwykle tworzy się ich około sześciu.
Konosament wystawia przewoźnik (spedytor, armator)…
..na zlecenie nadawcy. Następnie nadawca, już po uregulowaniu płatności przesyła dokument do odbiorcy. Odbiorca na jego podstawie odbiera towar w porcie docelowym. Wynika z tego jasno, że Konosament nie płynie razem z towarem.
W skrócie rzecz więc można…
…że konosament jest dokumentem potwierdzającym przyjęcie ładunku przez przewoźnika i umożliwiającym odebranie ładunku. Nie jest natomiast Konosament umową przewozu towaru.
Szczegółowe zasady stosowania Konosamentów zawiera Kodeks Morski – link
Co musi zawierać konosament morski…
W konosamencie powinny się znajdować między innymi:
- dane nadawcy/załadowcy (shipper);
- dane odbiorcy ładunku (consignee);
- adres awizacji, pod który wysłane zostanie zawiadomienie o końcu podróży towaru (notify address);
- miejsce odbioru towaru (place of receipt);
- port załadunku (port of loading) oraz wyładunku (port of discharge);
- waga oraz wymiary (weight/measurements);
- opis ładunku (description of goods);
- liczba i rodzaj przesyłek (number and kind of packages);
- opcjonalnie umieszczana jest informacja: FREIGHT COLLECT (koszty transportu ponosi odbiorca) albo FREIGHT PREPAID (koszty ponosi załadowca);
- na drugiej stronie konosamentu (rewersie) umieszczane są tzw. warunki konosamentowe. Określają one m. in odpowiedzialność przewoźnika, procedury i sposób postępowania z towarem oraz odpowiedzialność załadowcy.
Rozróżnia się kilka rodzajów konosamentów:
- zwykły – konosament wystawiany przy przewozie ładunku jednym statkiem bezpośrednio z portu załadowania do portu przeznaczenia;
- bezpośredni – konosament, który obejmuje przewóz ładunku z portu załadowania do portu przeznaczenia. Podczas transportu następuje przeładunek w jednym porcie lub więcej, dlatego następuje zmiana armatorów;
- przewozu kombinowanego – konosament wystawiany przez armatora występującego w roli operatora przewozów multimodalnych CTO (Combined Transport Operator). Mimo tego, że przewóz odbywa się za pomocą różnych środków transportu, armator ponosi odpowiedzialność za ładunek na każdym jego etapie;
- konosament FIATA wystawiany przez spedytora pełniącego rolę operatora przewozów multimodalnych MTO (Multimodal Transport Operator). Spedytor ponosi odpowiedzialność za utratę lub uszkodzenia ładunku na całej trasie przewozu.
Ze względu na odbiorcę ładunku wyróżniamy:
- imienny – konosament wystawiany na odbiorcę towaru, który nie posiada zastrzeżenia, że towar ma być wydany na jego zlecenie;
- na zlecenie – konosament wystawiany jest na polecenie określonej osoby, osoby przez nią wskazanej albo tylko na zlecenie. Taki konosament przekazywany w drodze indosu, czyli przeniesienia własności papieru wartościowego;
- na okaziciela – daje możliwość odebrania towaru każdemu jego posiadaczowi.
Konosament spedytorski a armatorski
Rozróżnia się także konosamenty ze względu na ich wydawcę:
- Master Bill of Lading oznacza konosament wystawiony bezpośrednio przez armatora;
- House Bill of Lading to konosament wydany przez spedytora.
Konosament brudny i czysty
Rodzaje konosamentów ze względu na podanie klauzul o ilości i widocznym stanie ładunku:
- czysty konosament (clean B/L) – nie zawiera żadnych klauzul restrykcyjnych czy specjalnych od armatora;
- brudny konosament (dirty B/L) – występują na nim zapiski/uwagi armatora.
SeaWayBill lub Express Bill of Lading
Nadawca (załadowca) po uregulowaniu zależności za towar, może przesłać odbiorcy dokument zwany SeaWayBill lub Express Bill of Lading, zamiast wydruków oryginału Bill of Lading. Dokument ten jest konosamentem, który nie musi być drukowany, przesyłany i deponowany u przewoźnika w porcie przeznaczenia, a na jego podstawie kontener zostaje natychmiastowo wydany odbiorcy. Występuje on głównie w formie elektronicznej (plik PDF).
Konosament morski – telex release (wydanie teleksu)…
…jest potwierdzeniem wystawionym przez przewoźnika w porcie początkowym do portu docelowego. Po uregulowaniu należności, załadowca przekazuje przewoźnikowi wiadomość, żeby ten skontaktował się ze swoim biurem w porcie przeznaczenia towaru. Kontener zostaje wydany odbiorcy na podstawie jego dyspozycji. Jest to najbezpieczniejsza wersja konosamentu morskiego, stosowna w przypadku kiedy zapłata za towar następuje po jego wysłaniu.
Można śmiało powiedzieć, że transport morski jest najbardziej romantycznym rodzajem transportu 🙂
…w końcu właśnie w ten sposób do Europy dotarły przed wiekami chociażby pierwsze ziarna kawy, a obecnie miliony ludzi na każdym kontynencie mogą cieszyć się smakiem kuchni całego świata bez wychodzenia z domu. Dziś żegluga pasażerska zastępowana jest podróżami lotniczymi a na wodzie bezapelacyjnie króluje żegluga towarowa. To podstawowy filar handlu międzynarodowego a z jego możliwości korzystają wszystkie branże, w tym najmocniej z pewnością branża przemysłowa. Zaletami transportu morskiego są niska cena, pojemność statków, czy bezpieczeństwo. Wady to przede wszystkim uzależnienie od warunków atmosferycznych i długi czas rejsów. Każdy jednak, kto chce skorzystać z tego rodzaju transportu powinien zapoznać się z zasadami wystawianie i funkcjonowania Konosamentów.
Na pewno nie udało się nam tym artykułem wyjaśnić wszystkich niuansów ich stosowania, ale zawsze służymy pomocą i radą w najbardziej nawet skomplikowanych sytuacjach, w końcu nazywamy się Proste Cło 🙂 kontakt
