CBAM (graniczny podatek węglowy) – co to jest ?

CBAM (skrót angielskiego wyrażenia Carbon Border Adjustment Mechanism) potocznie określany jako graniczny podatek węglowy, jest to mechanizm dostosowywania cen na granicach Unii Europejskiej z uwzględnieniem emisji CO2. To podatek, który ma być nakładany na towary importowane do UE, których wytwarzanie wiąże się z wysokimi emisjami CO2. CBAM ma za zadanie ograniczyć przywóz towarów wytwarzanych w krajach, w których nie istnieją podobne regulacje.

CBAM (graniczny podatek węglowy) – przepisy

W dniu 17 maja 2023 r. weszło w życie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 z dnia 10 maja 2023 r. ustanawiające mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 . Natomiast 15 września 2023 r. zostało opublikowane rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2023/1773 z dnia 17 sierpnia 2023 r. ustanawiające zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 w odniesieniu do obowiązków sprawozdawczych do celów mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 w okresie przejściowym (wejście w życie 16 września 2023 r.). Są to dwa podstawowe akty prawne dotyczące granicznego podatku węglowego, przynajmniej do czasu zakończenia okresu przejściowego tj. 31 grudnia 2025.

Towary objęte granicznym podatkiem węglowym

Wykaz towarów i gazów cieplarnianych znajduje się w Załączniku I do rozporządzenia 2023/956, i jest to:

• Cement
• Energia elektryczna
• Nawozy
• Żeliwo i stal
• Aluminium
• Chemikalia (wodór)

Graniczny podatek węglowy nie ma zastosowania do powyższych towarów jeżeli:

• ich rzeczywista wartość nie przekracza 150 EUR na przesyłkę.
• pochodzą z krajów lub terytoriów wymienionych w punkcie 1 załącznika III

Państwa trzecie i terytoria nieobjęte zakresem stosowania granicznego podatku węglowego

Państwa:

• Islandia
• Liechtenstein
• Norwegia
• Szwajcaria

Terytoria:

• Büsingen
• Helgoland
• Livigno
• Ceuta
• Melilla

Przepisy przejściowe dotyczące wprowadzenia CBAM

Graniczny podatek węglowy zostanie wprowadzony 1 stycznia 2026, ponieważ zgodnie z artykułem 32 rozporządzenia 2023/956:

„W okresie przejściowym od dnia 1 października 2023 r. do dnia 31 grudnia 2025 r. obowiązki importera wynikające z niniejszego rozporządzenia ograniczają się do obowiązków sprawozdawczych”

Importer który dokonał przywozu towarów w danym kwartale roku kalendarzowego, składa Komisji sprawozdanie za ten kwartał.  Sprawozdanie powinno być złożone nie później niż jeden miesiąc po zakończeniu tego kwartału. Pierwszy kwartał za który konieczne będzie złożenie sprawozdania CBAM kończy się 31.12.2023, a co za tym idzie termin złożenia pierwszego sprawozdania mija 31.01.2024.

Sprawozdanie CBAM

Sprawozdanie CBAM powinno zawierać następujące informacje:

a) całkowitą ilość każdego rodzaju towarów, wyrażoną w megawatogodzinach w przypadku energii elektrycznej i w tonach w przypadku innych towarów, określoną dla każdej instalacji wytwarzającej towary w państwie pochodzenia;

Sprawa wydaje się jasna – potrzebujemy ilości importowanego towaru wyrażoną w tonach lub w megawatogodzinach (dla energii elektrycznej). Niestety te ilości muszą być wydzielone dla każdej instalacji wytwarzającej towary w państwie pochodzenia.

„Instalacja” oznacza stacjonarną jednostkę techniczną, w której prowadzony jest proces produkcji

b) rzeczywisty całkowity poziom emisji wbudowanych, wyrażony w tonach emisji ekwiwalentu dwutlenku węgla na megawatogodzinę energii elektrycznej lub – w przypadku innych towarów – w tonach emisji ekwiwalentu dwutlenku węgla na tonę każdego rodzaju towarów, obliczony zgodnie z metodą określoną w załączniku IV;

Emisje wbudowane – to bezpośrednie emisje wynikające z procesu produkcji, wyrażone w tonach ekwiwalentu CO2

c) całkowite emisje pośrednie obliczone zgodnie z aktem wykonawczym, o którym mowa w ust. 7;

Emisje pośrednie – to pośrednie emisje wynikające z produkcji energii elektrycznej zużywanej w procesach produkcji towarów, wyrażone w tonach ekwiwalentu CO2

d) opłatę emisyjną należną w państwie pochodzenia za emisje wbudowane w towary przywożone, z uwzględnieniem rabatów lub innej dostępnej formy rekompensaty.

Jak przygotować się do wprowadzenia CBAM (graniczny podatek węglowy)

Podmioty które dokonały importu towarów objętych CBAM lub planują taki import, powinny uzyskać od swoich dostawców informacje niezbędne do określenia wielkości emisji wbudowanych. Dane niezbędne do obliczeń, a co za tym idzie docelowo określenia wysokości granicznego podatku węglowego, określone są w załączniku IV do rozporządzenia 2023/956.

Instytucją odpowiedzialną w Polsce za wprowadzenie rejestru CBAM jest Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE). Z dostępnych na chwilę obecną informacji wynika, iż rejestr przejściowy CBAM został już stworzony przez Komisję Europejską. Prace po stronie państw członkowskich, aby umożliwić importerom dostęp do rejestru nadal trwają.