Kumulacja pochodzenia

W procesie ustalania pochodzenia dowolnego produktu w pierwszej kolejności należy określić, czy został on całkowicie uzyskany w kraju wysyłki, czy powstał w wyniku przetworzenia lub obróbki. W pierwszym przypadku (np. minerały, warzywa czy zwierzęta) sprawa jest dość prosta -krajem pochodzenia jest kraj wydobycia lub wyhodowania. Trudności zaczynają w sytuacji przetworzenia lub obróbki, gdyż czynności te muszą być zgodne z „żelaznymi” zasadami i regułami ustalania pochodzenia – nasz artykuł. Wszystkich zasad jest aż dziesięć, ale prawdopodobnie najbardziej skomplikowaną z nich jest zasada kumulacji pochodzenia. Właśnie nią chcemy się w tym wpisie zająć. Krótko rzecz ujmując kumulacja pochodzenia to użycie w produkcji (przetworzeniu) towaru, produktów pochodzących z krajów, które są stronami danej umowy. Zabieg taki umożliwia nadanie temu produktowi preferencyjnego pochodzenia kraju – strony umowy. Spróbujemy wyjaśnić to konkretnym przykładem…

Uzyskanie preferencyjnego pochodzenia bez stosowania zasady kumulacji…

…wymaga przeprowadzenia „wystarczającej” obróbki lub przetworzenia. Zakres (poziom) przetworzenia zawsze określa odpowiednia reguła określona w umowie handlowej. Chcąc uszyć w Polsce spodnie z tkaniny (artykuły i dodatki odzieżowe z Działu 62 Taryfy celnej) i wysłać je jako pochodzące (preferencyjna stawka celna) do Singapuru, spotkamy się z następującym zapisem reguły:

Jak widać reguła pochodzenia, określona w części trzeciej powyższej tabeli wymaga wytworzenia spodni z tkaniny od etapu przędzy (!!!) Przędza może być materiałem importowanym z kraju trzeciego, ale należy z niej w kraju korzystającym uzyskać tkaninę i z tkaniny uszyć spodnie. Produkt dopiero tą drogą uzyska preferencyjne pochodzenie.

Przy zastosowaniu zasady kumulacji…

…obróbka lub przetworzenie nie musi być „wystarczające”(!!!) Posługując się powyższym przykładem – do produkcji spodni możemy użyć tkaniny pochodzącej z Singapuru. Unia Europejska podpisała z tym krajem umowę gospodarczo-handlową. Dlatego w celu nadania towarowi preferencyjnego unijnego pochodzenia, przy zastosowaniu zasady kumulacji, komponenty z Singapuru będziemy traktowali jak komponenty wspólnotowe. Stosując więc zasadę kumulacji pochodzenia producent może wykorzystać tkaninę pochodzącą z Singapuru. W ten sposób wytworzy odzież, która uzyska status towaru pochodzącego, bez konieczności przeprowadzania u siebie procesu tkania.

Zgodnie z zasadą kumulacji pochodzenia dopuszczalne jest użycie surowców czy materiałów posiadających udokumentowane preferencyjne pochodzenie z krajów, które są stroną danej umowy.

Wyróżnia się trzy podstawowe typy kumulacji pochodzenia:

1. kumulacja bilateralna (dwustronna)…

…występuje w przypadkach, gdy dana umowa jest umową wyłącznie dwustronną i nie ma odniesień do innych krajów lub regionów. W ramach tej kumulacji wykorzystujemy surowce i materiały pochodzące wyłącznie z tych dwóch krajów. Jest to podstawowy rodzaj kumulacji i jest wspólny dla wszystkich uzgodnień dotyczących pochodzenia. Zastosowaniem kumulacji tego typu są na przykład postanowienia Układu o stowarzyszeniu UE – Chile.

2. kumulacja diagonalna (wielostronna)…

…działa między więcej niż dwoma krajami. W tym wypadku w wytworzenie produktu angażujemy więcej niż dwa kraje a towar otrzyma pochodzenie w kraju, w którym miała miejsce ostatnia obróbka lub przetwarzanie. Przykładem stosowania kumulacji diagonalnej jest strefa pan-europejska – Konwencja PEM.

Strefa ta ustalona jest między

Unią Europejską, krajami EFTA,
Wyspami Owczymi,
Turcją,
krajami które podpisały Deklarację Barcelońską,
państwami bałkańskimi oraz,
krajami Partnerstwa Wschodniego;

3. kumulacja pełna (całkowita)…

…jest najbardziej zaawansowanym modelem kumulacji pochodzenia. Kumulacja pełna pozwala uznać materiały, które nie pochodzą z kraju przetworzenia lub kraju partnerskiego. Materiały niepochodzące mogą więc zostać przywiezione przez producenta w kraju partnerskim i wykorzystane w procesie produkcji towaru pochodzącego. Taką strefą pełnej kumulacji pochodzenia jest Europejski Obszar Gospodarczy.

Nawiązując do przykładu spodni z tkaniny:

przędzę z kraju trzeciego sprowadzamy do Norwegii i poddajemy procesowi tkania,
tkaninę przekazujemy do Polski celem uszycia spodni objętych działem 62,
spodnie wywozimy na Islandię;

Operacje przeprowadzone tak w Norwegii jak i w Polsce traktowane odrębnie nie pozwalają na nadanie spodniom statusu towaru pochodzącego (obróbka niewystarczająca). Możliwe jest to natomiast z wykorzystaniem pełnej kumulacji, ponieważ w sumie przeprowadzone operacje stają się wystarczające – w ramach strefy produkt został wytworzony od etapu przędzy.

Zasada kumulacji pochodzenia…

…to zasada, która ma wzmacniać powiązania gospodarcze stron danej umowy. Dzięki niej producenci mogą chętniej korzystać z surowców, których pochodzenie może zostać wykorzystane do uzyskania preferencyjnego pochodzenia przez produkt. Nie muszą one bowiem być poddane takiej obróbce, jaka jest wymagana przez regułę pochodzenia dla produktu. Traktowane są wtedy tak jakby pochodziły z kraju, w którym wytwarzany jest produkt. Natomiast używanie surowców „niepochodzących” wymaga przeprowadzenia znacznie bardziej zaawansowanego procesu technologicznego (!!!)