Sankcje i kontrsankcje w handlu UE / Rosja, luty 2023

Mija dokładnie rok wojny w Ukrainie. Od samego jej rozpoczęcia UE i jej państwa członkowskie zgodnie i zdecydowanie potępiają brutalną agresję wojskową Rosji na suwerenny i niepodległy kraj w centrum Europy. Wyrazem i owocem tej postawy są regularnie poszerzane ograniczenia o charakterze zarówno gospodarczym, jak i indywidualnym. Warto je z perspektywy tego roku podsumować, ponieważ całkowicie zmieniły dotychczasową wymianę handlową UE / Rosja. Obowiązujące obecnie na terenie Wspólnoty regulacje prawne uwzględniają bowiem aż 9 pakietów sankcji a pakiet 10 jest już przygotowany i zapowiedziany. Trzeba przy tym pamiętać, że dodatkowo funkcjonują indywidualne rozwiązania prawne państw członkowskich oraz kontrsankcje uchwalone przez rząd rosyjski. I tak:

Import z Rosji / sankcje

Całej wspólnocie zależy na osłabieniu rosyjskiego agresora. Dlatego dotychczasowe działania UE doprowadziły do zakończenia importu z Rosji szeregu produktów, m.in..

• węgiel,
• gaz,
• wyroby z żeliwa i stali,
• złoto i biżuteria,
• produkty chemiczne i mineralne,
• nawozy,
• wyroby z drewna,
• wyroby maszynowe,
• produkty budowlane.

Eksport do Rosji / sankcje

Od marca 2014 r. (aneksja Krymu) UE stopniowo wprowadza również sankcje eksportowe wobec Rosji.  Obecnie obowiązuje embargo na eksport do Rosji towarów i technologii podwójnego zastosowania oraz towarów mogących wzmacniać potencjał militarny i technologiczny państwa. W grupie towarów objętych embargiem znalazły się m.in. wyposażenie morskie oraz urządzenia i technologie dla sektora energetycznego (w szczególności dla wydobycia i rafinacji ropy naftowej), samolotów, statków kosmicznych i ich części, a także towary luksusowe (towary o wartości powyżej 300 EUR za sztukę lub powyżej kwot wskazanych w niektórych grupach towarowych).

Ropa naftowa i produkty ropopochodne – szczególne rozwiązania

W ramach wspomnianych wyżej pakietów sankcji określone zostały terminy i zasady odchodzenia od importu rosyjskiej ropy i produktów ropopochodnych. Polska zadeklarowała odstąpienie od importu rosyjskiej ropy od 2023 r. Władze unijne z kolei wprowadziły limit cenowy na rosyjską ropę, który uwzględnia ilość i datę dostarczenia towaru.

Ponadto UE wprowadziła sankcje / zakazy:

• świadczenia usług transportu morskiego, oraz świadczenia pomocy technicznej, usług pośrednictwa, finansowania lub pomocy finansowej, związanych z transportem morskim do państw trzecich,
• importu oraz szerokiego zakresu eksportu w relacjach z regionami Ukrainy zaanektowanymi przez Rosję (w tym obwody: ługański, doniecki, chersoński i zaporoski, a wcześniej Krym i Sewastopol),
• ograniczenia i zakazy w zakresie inwestowania w rosyjski sektor energetyczny i wydobywczy,
• obywatelom UE obecnie nie wolno piastować stanowisk zarządczych w spółkach i organizacjach kontrolowanych przez państwo rosyjskie.

Pozostałe sankcje w stosunku do Rosji to:

• sankcje dyplomatyczne – ograniczenie do niezbędnego minimum relacji dwustronnych i wielostronnych z Rosją,
• restrykcje we współpracy gospodarczej – zawieszenie finansowania przez międzynarodowe instytucje finansowe operacji/programów z Rosją,
• sankcje wizowe – częściowe zawieszenie umowy o ułatwieniach wizowych między UE i Rosją,

Akty prawne i ich wszelkie aktualizacje publikowane są na stronie Dziennika Urzędowego UE

Sankcje w Polsce

Poza prawem unijnym w Polsce funkcjonuje Ustawa z dnia 13.04.2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego. Na podstawie tego aktu prawnego wprowadzona została krajowa lista sankcyjna, obowiązująca od 26.04.2022, na której według stanu z 23 grudnia 2022 r. znajdowało się 37 osób oraz 34 podmioty gospodarcze. Ustawowo został wprowadzony zakaz importu i tranzytu węgla z Rosji. Co więcej osoby i podmioty objęte ograniczeniami zostały wykluczone z możliwości uczestniczenia w procedurach objętych prawem zamówień publicznych. Jednocześnie na mocy ustawy możliwe stało się ustanowienie tymczasowego zarządu przymusowego, przez Ministra Rozwoju i Technologii, nad firmami wpisanych na krajową listę sankcyjną.

Dodatkowo ustawa przewiduje możliwość stosowania dotkliwych sankcji karnych i finansowych za naruszanie jej poszczególnych przepisów.

Kontrsankcje w Rosji

W odpowiedzi na wdrożony przez władze Unii Europejskiej pakiet ograniczeń, Rosja wprowadziła szereg dodatkowych barier o charakterze kontrsankcji.

Rosyjskie sankcje dotyczą między innymi:

• wprowadzenia ograniczeń w transferach walutowych za granicę;
• zakazów wywozu określonych sprzętów, maszyn, urządzeń i niektórych innych towarów, które wcześniej wwieziono na terytorium Rosji;
• zakazu eksportu niektórych towarów (w tym wybranych gatunków drewna);
• zastosowaniu zerowej rekompensaty za przejęcie lub wykorzystanie stosowanych na terytorium Rosji patentów.
• przedłużenia embarga na import artykułów rolno-spożywczych do końca 2023 r.
• wprowadzenia ograniczeń transportowych (w tym wprowadzone od 10 października 2022 ograniczenia w transporcie drogowym dla transportu należącego do przewoźników zarejestrowanych w UE, Wielkiej Brytanii, Norwegii i Ukrainie);

Sankcjami objęto zarówno osoby fizyczne jak i prawne pochodzące z tzw. „nieprzyjaznych” państw. Władze rosyjskie umożliwiły przejmowanie spółek zagranicznych na terenie Rosji w przypadku ich zamykania lub zawieszania działalności. Dodatkowo, z uwagi na rosnące zapotrzebowanie, rosyjskim przedsiębiorstwom zezwolono na omijanie obostrzeń poprzez stosowanie szerokiego zakresu importu równoległego.

Import równoległy…

…to towary, które są sprowadzane na rynek bez zgody ich producentów. Są to towary autentyczne, ale mogą być przeznaczone przez producenta do sprzedaży w innym kraju lub regionie. Taki import dokonywany jest w szarej strefie, ponieważ towar sprzedawany jest przez nieautoryzowanych sprzedawców. Właściciele marek nie mają kontroli nad dystrybucją tych towarów, dlatego nie są one objęte planami gwarancyjnymi.

Agencja celna Proste Cło…

…chyba jak wszyscy nie możemy doczekać się końca tej bezsensownej i niezrozumiałej wojny – rok to już zdecydowanie za długo. Póki co, na bieżąco śledzimy i analizujemy kolejne pakiety ograniczeń wprowadzanych tak przez UE jak i Rosję czy Białoruś – artykuł. Tą wiedzą chętnie dzielimy się z naszymi Partnerami i Klientami, bo wiarygodna informacja to podstawa planowania najbliższej przyszłości. Nawet jeśli ta przyszłość na razie nie rysuje się w jasnych kolorach.

Zapraszamy do kontaktu.

Nie ma większego ślepca niż ten, kto nie chce widzieć. Nie ma gorszej głuchoty niż u tego, kto nie chce słuchać. I nie ma większego szaleńca niż ten, kto nie chce rozumieć… Miguel Ruiz