Tranzyt w pojęciu ogólnym, to przemieszczanie się z jednego miejsca do drugiego, często przez miejsce trzecie jako punkt pośredni. Terminu tego używamy w bardzo różnych kontekstach – od podróży i transportu, przez astronomię, aż po zmiany społeczne i polityczne. W każdym z tych przypadków tranzyt jest związany z ideą przemiany, przechodzenia przez określony etap lub miejsce w drodze do osiągnięcia celu. Tradycyjnie przez tranzyt rozumiemy przewóz ładunków z jednego państwa do drugiego przez obszar trzeciego. Ściśle jednak rzecz ujmując – w kontekście przepisów celnych – tranzyt to przewóz towarów pomiędzy dwoma dowolnymi urzędami celnymi, nawet położonymi na terytorium tego samego kraju, lub grupy krajów. W unijnym porządku prawnym tranzyt towarów T1 / T2 to procedura celna specjalna (art. 226 – 236 UKC), obok takich procedur jak składowanie celne, czy uszlachetnianie towaru

Procedura celna specjalna – tranzyt…

…ujęta jak wyżej, pozwala na przewóz towarów przez granice państw bez konieczności dokonywania opłat celnych, które są należne, gdy towar jest np. dopuszczany do obrotu. Pełni w ten sposób bardzo ważną rolę w handlu międzynarodowym, gdyż zapewnienia skuteczne, efektywne i swobodne przemieszczania się towarów przez różne kraje. Minimalizuje przy tym opóźnienia i formalności administracyjne. Procedura tranzytu w zewnętrznej, widocznej dla  nas formie to dokumenty, formalności i kontrole, które są wymagane przy przemieszczaniu towarów. Ich dobra znajomość to podstawa pracy agentów celnych, spedytorów i osób zajmujących się międzynarodową wymianą towarów.

👉Dokumenty tranzytowe

W celu rozpoczęcia procedury tranzytu konieczne jest oczywiście posiadanie odpowiednich dokumentów. Towary w procedurze tranzytu mogą się przemieszczać:

👉Celne formalności tranzytowe

Przemieszczanie towarów przez terytorium trzeciego kraju wymaga przestrzegania określonych formalności celnych. W zależności od kraju, może być konieczne dodatkowe zgłoszenie towarów w celu uzyskania odpowiednich zezwoleń jak np. zezwolenie na transgraniczne przemieszczanie odpadów. W przypadku unijnych procedur tranzytowych konieczne jest wystawienie dokumentu tranzytowego T1 lub T2.

👉Kontrola graniczna

Przy przekraczaniu granicy mogą wystąpić kontrole celne, graniczne i innego rodzaju kontrole bezpieczeństwa. Celem tych kontroli jest zapewnienie zgodności z przepisami celno-administracyjnymi i zapobieganie nielegalnym działaniom. W przypadku procedur tranzytowych opartych na międzynarodowych umowach, takich jak konwencja TIR, kontrola graniczna jest ograniczona do minimalnego poziomu, aby ułatwić swobodny przepływ towarów.

Procedura tranzyt towarów T1 (zewnętrzny) i T2 (wewnętrzny)

O tym czy towar będzie przewożony w ramach tranzytu wewnętrznego czy zewnętrznego decyduje status celny przewożonych towarów. Sam status to temat bardzo szeroki, ale w największym skrócie można powiedzieć, że oznacza określenie towaru jako wspólnotowy lub niewspólnotowy.

  • Tranzyt towarów T1 (czyli procedura celne specjalna tranzytu zewnętrznego – 226 UKC). Ma zastosowanie w przypadku przemieszczania towarów nieunijnych. Powoduje zawieszenie środków, które normalnie stosuje się̨ w przypadku przywozu towarów o takim statusie.
  • Tranzyt towarów T2 (procedura tranzytu wewnętrznego – 227 UKC). Ma zastosowanie w przypadku przemieszczania towarów unijnych. Powoduje zawieszenie środków, które normalnie stosuje się̨ w przypadku przywozu takich towarów do państwa wspólnego tranzytu.

Wspólnotowa (Unijna) / Procedura Tranzytu

Procedura tranzytu unijnego (wspólnotowego) jest stosowana w operacjach tranzytu celnego między państwami członkowskimi UE oraz Andorą i San Marino. Ma ona zastosowanie do przemieszczania towarów nieunijnych, w przypadku których w grę wchodzą cła i inne opłaty przywozowe (tranzyt towarów T1). Dotyczy również towarów unijnych, które między miejscem wyjścia a miejscem przeznaczenia w UE muszą przechodzić przez terytorium państwa trzeciego (tranzyt towarów T2). Zasady Wspólnotowej Procedury Tranzytu określone są w Unijnym Kodeksie Celnym.

Wspólna Procedura Tranzytu

Wspólna procedura tranzytowa stosowana jest w przypadku przepływu towarów między państwami członkowskimi UE, państwami EFTA (Islandia, Norwegia, Liechtenstein i Szwajcaria), Turcją (od 1 grudnia 2012 r.), Republiką Macedonii Północnej (od 1 lipca 2015 r.), Serbią (od 1 lutego 2016 r.), Wielką Brytanią (od 1 stycznia 2021 r.) i Ukrainą (od 1 października 2022 r.). Procedura opiera się na Konwencji z dnia 20 maja 1987 r. o wspólnej procedurze tranzytowej.

Zasady Wspólnotowej i Wspólnej Procedury Tranzytowej są faktycznie identyczne dlatego można je rozpatrywać łącznie jako Wspólnotowa / Wspólna Procedura Tranzytu. Ich współzależność poszerza możliwości stosowania gwarancji o takie działania jak wykorzystanie dokumentu T2 przy eksporcie np. do Wielkiej Brytanii czy Turcji. Powoduje to natychmiastowe uzyskanie potwierdzenia wywozu – IE599 – nasz artykuł.

Przewozy we Wspólnej / Wspólnotowej Procedurze Tranzytu (WPT)…

… odbywają się na podstawie jednego dokumentu tranzytowego (TAD – tranzytowy dokument towarzyszący) i jednego zabezpieczenia złożonego w urzędzie celnym wyjścia i ważnego na cały przewóz. WPT rozpoczyna się̨ w urzędzie celnym wyjścia, a kończy  się̨ wraz z przedstawieniem towarów i TAD w urzędzie celnym przeznaczenia. W urzędach celnych granicznych (tranzytowych) formalności są zredukowane do minimum. Urząd celny przeznaczenia wysyła odpowiedni komunikat do urzędu celnego wyjścia. Następnie organy celne państwa wyjścia zamykają procedurę tranzytu, a zobowiązanie gwaranta wygasa – chyba, że odnotowano jakieś nieprawidłowości. Komunikacja pomiędzy urzędami następuje w komputerowym  systemie NCTS2.

System NCTS2…

…to system elektroniczny do obsługi zgłoszeń celnych tranzytowych. Umożliwia on tak składanie zgłoszeń jak i monitorowanie operacji tranzytowych. Dane o każdej operacji tranzytowej są wymieniane w czasie rzeczywistym przy użyciu komunikatów elektronicznych. Zgłoszenie tranzytu do systemu NCTS2 jest obligatoryjne dla każdej operacji tranzytu wspólnego, wspólnotowego i TIR, wraz z obsługą papierowego karnetu TIR. Złożenie zgłoszenia do NCTS2 w formie papierowej możliwe jest jedynie w sytuacji niedostępności usługi. Możliwe jest również w przypadku przewozu towarów przez podróżnych indywidualnych, którzy nie mają bezpośredniego dostępu do systemu.

Dokumenty T2L lub T2LF

Podczas realizacji procedury tranzyt towarów T1 / T2 może zajść konieczność przedstawienia dokumentów T2L, lub T2LF. Sporządza się je w przypadku wątpliwości organu celnego, co do unijnego statusu celnego towarów.

  • Dokument T2L służy do potwierdzenia w kraju importera iż zgłaszany towar posiada status wspólnotowy. Najczęściej stosuje się go przy przewozie towarów o statusie unijnym z jednego miejsca w Unii Europejskiej do kolejnego miejsca na obszarze wspólnoty przez terytorium państw trzecich oraz w przypadku gdy towary wspólnotowe przewożone są pomiędzy portami w UE drogą morską lub powietrzną.
  • Dokument T2LF natomiast, dotyczy przewozu towarów wspólnotowych niepochodzących z obszaru podatkowego Wspólnoty Europejskiej. – Wyspy Alandzkie (Finlandia), Wyspy Kanaryjskie (Hiszpania), Góra Athos (Grecja), Martynika, Gujana Francuska, Reunion, Gwadelupa (Francuskie departamenty zamorskie).

Wniosek o potwierdzenie unijnego statusu celnego T2L i T2LF można złożyć elektronicznie, na platformie PUESC – link

Uproszczenia Wspólnej Procedury Tranzytowej

W określonych warunkach i po udzieleniu pozwolenia przez właściwe organy celne możliwe jest uproszczenie wspólnej procedury tranzytowej, jak np.:

  • korzystanie z zabezpieczenia generalnego i zabezpieczenia generalnego w obniżonej wysokości,
  • stosowanie specjalnego rodzaju zamknięć celnych,
  • status upoważnionego nadawcy, umożliwiający posiadaczowi pozwolenia objęcie towarów procedurą tranzytu wspólnego/unijnego bez przedstawiania towarów organowi celnemu;

Osoba Korzystająca z Procedury Tranzytu (Główny Zobowiązany) / tranzyt towarów T1/T2…

…jest osobą odpowiedzialną za prawidłową realizację procedury tranzytu. Odpowiada również za ewentualne należności celne i podatkowe, jakie mogą powstać w przypadku zaistnienia nieprawidłowości. Główny zobowiązany ma obowiązek złożenia zabezpieczenia w celu pokrycia należności celnych, których płatność jest zawieszona na czas tranzytu towarów. Zabezpieczenie możemy złożyć w formie:

  • depozytu w gotówce (zabezpieczenie pojedyncze),
  • zobowiązania składanego przez instytucję finansową będącą gwarantem (gwarancja generalna).

Warto w tym miejscu przypomnieć o niełatwym losie Gwaranta, bowiem każda, nawet drobna nieprawidłowość podczas realizacji tranzytu towarów T1 / T2 to niemały problem – nasz artykuł.

Warto również pamiętać, że…

…przewóz tranzytowy towarów zasadniczo regulujemy na szczeblu międzynarodowym. Dzieje się to za sprawą szeregu umów międzynarodowych – m.in. Konewncje o:

  • wolności tranzytu (Barcelona, 20.04.1921r) – link
  • handlu tranzytowym krajów bez dostępu do morza (Nowy Jork, 08.07.1965r) – link
  • prawie morza (Montego Bay – Jamajka, 10 grudnia 1982r) część III rozdział 2 Przejście tranzytowe (art. 37 – 44) i część X Prawo dostępu do morza i od strony morza oraz wolność tranzytu (art. 124 – 132) – link

Agencja Celna Proste Cło

Doprawdy, jak to miło coś umieć! pisał Molier. W Prostym Cle zgadzamy się z tym stwierdzeniem wielkiego, francuskiego komediopisarza. Co więcej, staramy się naszą wiedzę stale poszerzać i zgłębiać kolejne, nowe zagadnienia. Jesteśmy w tym dociekliwi, dokładni i pełni pokory, ponieważ wiemy o jaką stawkę w imieniu naszych Klientów gramy. O ich spokój i pewność, że powierzyli swoje sprawy w dobre ręce. Procedurą tranzytu, jej stosowaniem, zabezpieczaniem i kompleksową realizacją zajmujemy się ponad 20 lat, więc śmiało możemy uważać się za sprawdzonych ekspertów 🙂 Zapraszamy do kontaktu i współpracy.